Le Figaro: Το Ισραήλ και η Τουρκία, για διαφορετικούς λόγους η καθεμιά χώρα, παίζουν με τη φωτιά.

Η υπόθεση μπορεί να συμπυκνωθεί σε δύο αφορισμούς που αποδίδονται στον Ταλεϋράνδο. «Είναι κάτι χειρότερο από έγκλημα: είναι λάθος». Και: «Μπορείς να κάνεις τα πάντα με τις ξιφολόγχες εκτός από το να κάτσεις πάνω τους». Σε μια κλασική τραγωδία που σημαδεύτηκε από την ενότητα του χρόνου (μια νύχτα) και του χώρου (τα διεθνή ύδατα που προστατεύονται από οικουμενικά σεβαστές συνθήκες), η σημερινή ισραηλινή κυβέρνηση φαίνεται να εκπλήρωσε μια επιθυμία που είχε από καιρό.

Δεν πρόκειται μόνο για τραγωδία. Το θέαμα που παρακολουθούμε τα τελευταία χρόνια έχει και στοιχεία κωμωδίας, γράφει ο Αλεξάντρ Αντλέρ στη Φιγκαρό. Όπως εκείνη η σκηνή, εμπνευσμένη χωρίς αμφιβολία από τον Δικτάτορα του Τσάπλιν, όπου ο ισραηλινός υφυπουργός Εξωτερικών Αγιαλόν θέλησε να εξευτελίσει τον τούρκο πρεσβευτή βάζοντάς τον να καθίσει σε μια μικρή καρέκλα. Επιλέγοντας τη βίαιη κατάληψη του στολίσκου με τους ακτιβιστές, και αναλαμβάνοντας ρίσκα πραγματικά ακατανόητα, η ισραηλινή κυβέρνηση έδειξε την ανικανότητά της.
Η καταστροφή είναι ολοκληρωτική: ρήξη των διπλωματικών σχέσεων με την Αγκυρα, κύμα οργής σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, πάγωμα των σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι οι ηγέτες του εβραϊκού κράτους πάσχουν από το «σύνδρομο της Ταϊβάν».
Ένας καλός ψυχαναλυτής θα μπορούσε ασφαλώς να διακρίνει σε αυτή τη στάση το σύμπτωμα μιας βαθειάς υπαρξιακής κρίσης: το Ισραήλ γνωρίζει ότι η αναπόφευκτη διαπραγμάτευση με τους Παλαιστίνιους θα οδηγήσει στην απομάκρυνση των περισσοτέρων οικισμών από τα κατεχόμενα εδάφη χωρίς πολιτικά ανταλλάγματα από έναν αραβικό κόσμο εχθρικότερο από ποτέ. Και, το κυριότερο, το Ισραήλ έχει καταλάβει ότι η διεθνής κοινότητα δεν θα κάνει πολλά για να σταματήσει το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, που έχει πλέον την υποστήριξη της Βραζιλίας και της Τουρκίας. Το κακό είναι ότι μπροστά στους υπαρκτούς αυτούς κινδύνους, η ισραηλινή κυβέρνηση μοιάζει να πανικοβάλλεται και να καταφεύγει σε απερίσκεπτες ενέργειες.
Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει και η στάση της Τουρκίας. Υστερα από μια εξέλιξη την οποία ούτε ήθελε ούτε μπορούσε να προβλέψει, ο Ερντογάν περνά στο τρίτο στάδιο της αντικεμαλικής του εκστρατείας. Το πρώτο στάδιο, θεμιτό στα μάτια του μεγαλύτερου μέρους της κοινής γνώμης, ήταν να αποδυναμωθεί το δικαστικό κατεστημένο, που μπορούσε να παρενοχλεί το κυβερνών κόμμα στο όνομα του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους. Το δεύτερο στάδιο ήταν να χρησιμοποιηθεί μια γελοία συνωμοσία μερικών απόστρατων αξιωματικών για να απειληθεί η ηγεσία του στρατού με ατελείωτες δίκες. Εμενε η διεθνής διάσταση: η ανατροπή της συμμαχίας με το Ισραήλ, που είχε τις ρίζες της στον φιλοσημιτισμό του ίδιου του Ατατούρκ, και η στροφή προς το Ιράν του Αχμαντινετζάντ.
Είναι αλήθεια ότι η Τουρκία μετατρέπεται σε μια πραγματική «περιφερειακή τίγρη», με μια ανάπτυξη που υπολείπεται μόνο εκείνης της Κίνας. Είναι επίσης αλήθεια ότι οι δημοκρατικές ελευθερίες στη χώρα αυτή διευρύνονται συνεχώς. Οι πραγματικοί πρωταγωνιστές του τουρκικού θαύματος, όμως, είναι οι φιλοευρωπαϊκές, λαϊκές, μετριοπαθείς και κεμαλικές δυνάμεις του επιχειρηματικού κόσμου. Αν λοιπόν ο Ερντογάν και ο Νταβούτογλου παρασυρθούν υπερβολικά από τις συμμαχίες τους με τον ισλαμικό κόσμο, διατρέχουν τον κίνδυνο να τεθούν μια μέρα αντιμέτωποι με το ερώτημα: «Ποιος σ’ έκανε βασιλιά;»
Αυτό θα προϋπέθετε όμως το Ισραήλ να βάλει πρώτα τάξη στο σπίτι του. Οι πραγματικοί υπεύθυνοι της καταστροφής της περασμένης Δευτέρας θα πρέπει να τιμωρηθούν πολιτικά, όπως αυτό συνέβαινε χωρίς συζήτηση την εποχή του Μπεν Γκουριόν. Ο σημερινός απίθανος κυβερνητικός συνασπισμός θα πρέπει να διαλυθεί και να δώσει τη θέση του σε μια νέα κυβέρνηση εθνικής ενότητας που θα επιτρέψει την ίδρυση ενός βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους. Επιπλέον, θα πρέπει να σταματήσει ο αποκλεισμός της Γάζας, που το μόνο του αποτέλεσμα είναι να αναγορεύει τη Χαμάς σε μάρτυρα.
Εχοντας φτάσει στο χείλος του γκρεμού, είναι έτσι ακόμη δυνατό η μεν Τουρκία να μετρήσει τη σημασία της ευρωπαϊκής και δυτικής της ταυτότητας, το δε Ισραήλ να συμφιλιωθεί μ’έναν κόσμο που το καταλαβαίνει όλο και λιγότερο.